монарх

.term-highlight[href='/ru/term/monarhi'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhi-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhov'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhov-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhe'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhe-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhom'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhom-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarh'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarh-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarha'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarha-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarh-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarh-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarham'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarham-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhi-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhi-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarha-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarha-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhu'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhu-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhom-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhom-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhom-6'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhom-6-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhu-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhu-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarhov-1'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarhov-1-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarse'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarse-'], .term-highlight[href='/ru/term/monarh-2'], .term-highlight[href^='/ru/term/monarh-2-'], .term-highlight[href='/ru/term/mona-r-hi'], .term-highlight[href^='/ru/term/mona-r-hi-']
Оригинал
Перевод
Р. 68

Mon. II. Communissimum hunc esse:

Neque olim tantum, sed & nunc plurimo orbis sic notari. Olim quidem, Sacra dicunt; ubi Iudaei regem poscentes sic audiuntur [[I. Reg. cap. VIII]]: Constitue nobis regem, sicut & Universae habent nationes. Sed & in Italia primi illi Romani (apud Livium [[Lib. I.]]) in variis volantibus, regem tamen Omnes volebant. Etsi postea mutarunt, & ad Optimatium statum iverunt: quid ita? naturali hac saepe mutatione, ut a rege in tyrannum, a tyranno ad optimates aut populum Respublica eat: iterumque ab istis ad tyrannum, & regem. Fastidio & odio hoc fit, non Principatus, sed Principis alicuius male eo ufi. Ceterum & vetus hic orbis Principes fere ubique habuit, in Asia, Africa, Europa (pauca loca, neque diu excipias) & novus item repertus, sic est, aut fuit.

Л. 42 об.

Увещание 2
Множайшие народы монархиею управляются

Не точию древние, но и нынешние множайшие народы единаго над собою царя и повелителя имети благоволят; от древних видим в божественном писании, [л. 43] како иудее единогласно взываху к пророку: сотвори нам царя, якоже и вси народы имеют. Римляне, такожде древний народ, аще в другом и не согласовали между собою, обаче в том вси согласовали, дабы един над всеми был царь, о чем чти Тита Ливия; аще же потом и возненавидели и изгнали царей и инообразное начальство себе утвердили, обаче не того ради, аки бы худо было единаго владение, но того ради, яко царие начали зле употребляти царския власти своея и царство на тиранство {на поле глосса: «мучителство»} переменили; не точию же иудее и римляне единаго хотели имети себе царя, но и прочие множайшие народы во Азии, Африце и в Европе всегда единаго над собою монарха избирали.

P. 318

Chapitre XI. Des personnes qui composent la suite d’un Ministre public, et de sa maison.

§ 1

L’Ambassadeur, qui représente la personne de son Souverain, doit paroître avec éclat, l’Envoyé avec dignité, le Résident avec décence. La modicité des appointements que les Princes donnent à leurs Négociateurs, les empêche assez d’extravaguer dans leur dépense.

Institutions politiques. T. 2 (1760)
Jakob Friedrich von Bielfeld
Л. 2

Глава XI. Свита и дом народнаго министра

§ 1

<...> Посол представляющий особу своего монарха должен вести себя с великолепием, посланник по достоинству, резидент по благопристойности. Умеренностию жалования, которым снабдевают государи посылаемых от себя министров, отвращается избыток в их росходах.

P. 318

<...> On fera voir cependant, dans le Chapitre suivant, que la maxime de tenir ses Ministres publics sur un pied trop mesquin, n’est pas dictée par la bonne Politique, et que ce grand Roi (a) raisonnoit conséquemment qui écrivoit à un de ses Ambassadeurs, Faites bien mes affaires delà; je ferai bien les vôtres decà.

Institutions politiques. T. 2 (1760)
Jakob Friedrich von Bielfeld
Л. 2 об.

Но в следующей главе окажется, что правило содержать народных министров весьма скупо, не сходствует с прямою [?] политикою, и сколь много приличествует разсуждение онаго великаго монарха (а) который написал к одному из своих послов: исправляй хорошо дела мои там, а я твои исправляю хорошо здесь.

S. 2

4. Diejenigen Monarchen, welche ihre Staaten schlechterdings und in allen Stücken ohne Zuziehung und Einwilligung ihrer Unterthanen regieren, werden uneingeschränkte Monarchen genennet, dergleichen in Europa im vollkommensten Grade sind der rußische und türkische Kaiser, und die Könige in Dänemark, Preußen, Sardinien; in etwas geringerm Grade aber die Könige in Frankreich, Spanien, Portugal, und beiden Sicilien. Diejenigen Monarchen, welche in den wichtigsten Staatsangelegenheiten der Einwilligung ihrer Unterthanen bedürfen, sind eingeschränkte Monarchen, zu welchen die Könige in Deutschland, Großbritannien, Schweden, Polen und Hungarn gehören. Diese letzteren Staaten sind eigentlich keine monarchische, sondern republikanische Staaten, [S. 3] ob sie gleich gemeinglich zu jenen gerechnet werden.

С. 2

4. Такие обладатели, которые управляют своим государством без всякого согласия и соизволения своих подданных, называются самодержавными Монархами. Таких в Европе, в высочайшей [с. 3] степени, только Российской и Турецкой, и Короли Дацкой, Прусской и Сардинской, а несколько в меньшей силе Короди Францусской, Гишпанской, Португальской и Сицилийской. Те монархи, которые в важных до государства касающихся делах требуют соизволения своих подданных, имеют власть ограниченную, как напр.: Короли в Немецкой земле, в Англии, Швеции, Польше и Венгрии. В сих последних государствах правление не монархическое, но республиканское, хотя они обыкновенно причисляются к самодержавным. 

S. 3

7. Die Titel der Monarchen zeigen nicht allemal an, was dieselben wirklich sind und besitzen, sondern oftmals auch, was ihre Vorfahren gehabt haben, und worauf sie Anspruch machen. Eben so verhält sichs auch mit den Wappen, welche sinnbildliche Titel sind.

С. 4

7. Титулы Монархов не всегда показывают, кто они в самом деле, и чем владеют; но часто и то значат, что их предки имели, и на что они имеют требование. Тож самое бывает и с гербами, которые не иное что суть, как аллегорические титулы.

S. 96

 F. Was saget man von dem russischen Keiserthumer?

A. Er ist in diesem Jahrhunderte mit diesem Namen beleget worden, nachdem die Monarchen desselben von andern europäischen Regenten für Keiser und Keiserinen sind erkannt worden. 

В. Что о Российской империи примечать должно?

О. Что она в сем веке сие имя получила, и от сего времени монархи оной от прочих европейских владетелей императорами и императрицами признаються.

С. 340

Государствовавший тогда Монарх назывался Монтецума, под державою котораго мексиканская сила достигла высочайшей степени.

S. 554

Diese beyden Monarchen, so zu gleicher Zeit regiereten, waren nicht allein grosse Generale, sondern auch feine Staats-Leute, insonderheit Montezuma, dessen gantze Historie eine Kette von subtilen Staats-Künsten und Simulation ist <...>.

С. 408

Сии два Монарха, владевшие в одно время, были не токмо великие военачалники, но и искусны в делах правителских, а особливо Монтецума, котораго вся история есть цепь хитрых политических приемов и притворства <...>.

Т. 8. P. 222

Il nous apprend comment étoient armés tant de peuples différens que ce monarque traînoit après lui : aucun n’est oublié, du fond de l’Arabie & de l’Egypte, jusqu’au delà de la Bactriane & de l’extrémité septentrionale de la mer Caspienne, pays alors habité par des peuples puissans <…>.

On voit avec étonnement que ce prince possédoit autant de terrein qu’en eut l’empire romain ; <…>.

С. 10

От него мы ведаем, как было вооружено такое множество разных народов, коих влек сей монарх за собою. Ни один народ не забыт в описании Иродотовом, начав от самой глубины Арабии и Египта, до живущих за пределами бактрияна и северной части Каспийского моря, где прежде обитали могущие народы <…>.

Мы видим с удивлением Государя сего обладающего не меньшим пространством земель Римской империи.

Переводы из Энциклопедии. Ч. 1 (1767)
Франсуа-Мари Аруэ (псевд. Вольтер)
Т. 8. P. 223

Après cette guerre du Péloponnèse, décrite par Thucydide, vient le tems célebre d’Alexandre, prince digne d’être élevé par Aristote, qui fonde beaucoup plus de villes que les autres n’en ont détruit, & qui change le commerce de l’Univers. De son tems, & de celui de ses successeurs, florissoit Carthage ; & la république romaine commençoit à fixer sur elle les regards des nations. Tout le reste est enseveli dans la Barbarie : les Celtes, les Germains, tous les peuples du Nord sont inconnus.

С. 12

После сей Пелопоннезской войны, описанной Туцидидом, следует славное время Александра, Монарха достойнаго учителя своего Аристотеля, которой гораздо больше создал городов, нежели другие раззорили, и которой пременил союзы всей вселенной. Во времена Александровы и преемников ево, процветала Карфагена, и Римская республика начинала привлекать к себе глаза других народов; прочие же все погруженные в варварстве, Целты, Германцы, северные народы, были не известны.

Переводы из Энциклопедии. Ч. 1 (1767)
Франсуа-Мари Аруэ (псевд. Вольтер)
P. 296

§ 732. Membra reipublicae sunt in genere duplicis generis, vel superior, vel subditus. Superior vero dicitur is qui imperium civile habet, & subditus is qui imperio civili subiectus.

§ 733. In monarchia unus est superior, qui Monarcha, Princeps seu Rex appellatur & reliqui omnes sunt subditi; in aristocratica <sic!> plures simul sumti sunt superior & tam hi, qua singuli, sunt subditi, quam omnia reliqua reipublicae membra; in democratia vero omnia membra reipublicae simul sumta sunt superior, singula membra vero sunt subditi.

C. 263

§ 732. Члены республики вообще суть двоякого рода, или верьховный повелитель (superior), или подданный (subditus). Верьховным повелителем называется тот, кто имеет правление гражданское, подданным же тот,  кто правлению гражданскому подвержен.

§ 733. В Монархии один есть верьховный повелитель, которой называется МОНАРХОМ (Monarcha) ГОСУДАРЕМ, или ЦАРЕМ (Princeps seu Rex), а прочие все суть подданные. В Аристократии многие люди, вместе взятые, суть верьховный повелитель, и как сии поразнь взятые, суть подданные, так и все прочие республики члены. В Демократии же все члены республики, вместе взятые, суть верьховный повелитель, все ж члены поразнь суть подданные.

P. 105

Non sine magno ordinavit Deus mysterio, ut in una familia unicus sit paterfamilias ; ut populo nobili unus imperet civis ; ut unicum Provincia praesidem habeat ; ut ab unico Rege regnum gubernetur amplissimum; ut validissimus exercitus uni pareat duci, et quod omnium est maximum, ut unicus Imperator Monarcha sit et dominus mundi.

Horologium principum (1615)
Antonio de Guevara
С. 275

Он [творец] не без великой тайны устроил, что в целом семействе один старшинствует хозяин; один гражданин знатным повелевает народом; целая провинция одного имеет начальника; один царь пространнейшим управляет государством; и всего вящшее, один Император монархом и обладателем вселенныя бывает.

P. 108

Saepe Deus Monarchas imperiis, Reges regnis, Praesides Provinciis, Dominos terris, Antistites Ecclesiis, non quales bona subditorum gubernatio postulat ; sed quales peccatorum multitudo meretur, concedit.

Horologium principum (1615)
Antonio de Guevara
С. 282

Часто посылает Бог Империям монархов, царствам королей, провинциям наместников, землям владетелей, и церьквам пастырей, не таких, каковых требует доброе управление подчиненных; но каких множество грехов заслуживает.

P. 6 Ch. 1

La plus belle Vertu des Rois est l’Humanité. Nous
Comprenons sous ce mot la bonté́, la douceur, la clémence, & la tendresse qu'un Monarque doit avoir pour tous les hommes, pour ses sujets, pour ses Serviteurs, pour ceux qui ont l'honneur de rapprocher, & principale- ment pour ses Parens.

Institutions politiques. T. 2 (1760)
Jakob Friedrich von Bielfeld
С. 8 Гл. 1 §7

Преизящнейшая добродетель Государей есть человеколюбие. Под сим словом разумеем мы благосклонность, кротость, милосердие и любовь, которую Монарх должен иметь ко всем людям, к своим подданным, к своим служителям, к тем, которые имеют щастие близко при нем находиться, а особливо к родственникам своим.

P. 3

Pierre le Grand. Mais seriez vous encore assez livré aux préjugés, pour regarder la gloire des armes comme la plus digne d’un Souverain <...>.

С. 9

Петр Великий. Но не уж ли ты  остаешься еще в прежних твоих мыслях, и почитаешь славу оружия за наидостойнейшую в монархе <…>.

P. 621

Notate hoc Principes magni, notate viri praepotentes, quod licet Princeps aliquis totius mundi monarcha sit: tamen ipsi cogitandum est, Principatum suum haud flocci faciendum, si ipse virtutis expers sit. Parum enim omnino prodest, dominum aliquem esse hominum vitiosorum; si mancipium sit ipse vitiorum.

Horologium principum (1615)
Antonio de Guevara
С. 117

Примечайте сие, великие Государи, примечайте державные и сильные Князи, что хотя бы какой Государь всего света был [с. 118] Монархом, однако власть свою ни за волосок считать не должен, ежели сам добродетели не имеет. Ибо очень мало пользы кому либо быть господином и властителем порочных человеков, ежели сам есть раб и невольник пороков.

P. 29

Quelle gloire s’est-il aquise au fond, par tant de barbaries qu’il a mis en usage pour accabler ses propres sujets ? <…> Et on mettroit un tel Prince au rang des Rois d’Angleterre, qui ont été la gloire des siécles suivans, & qui servent encore aujourd’hui de modelle de perfection à tous les bons Princes.

С.35

В прочем приобрел ли он [Генрих VIII] себе славу столь многими лютостями, употребленными им к отягощению подданных своих? <…> [с. 36] Сочтут ли такова государя в числе королей Аглинских, бывших славою последующих им веков, и служащих еще и поныне образцом совершенства всем благонравным монархам?

P. 59

§ХХI. Essence du Gouvernement, la même dans tous les systemes.

Quelque variés que soient ces systèmes, il es constant qu’ils se ressemblent tous les uns aux autres, en ce qui fait l’essence du Gouvernement. Or, le point essentiel, qui réunite les divers systèmes, c’est (comme on peut l’inférer du Chapitre précédent) la puissance de porter des loix & de faire des décrets, qui réside dans tous les Gouvernemens soit Monarchiques ou Républicains, avec cette seule différence que dans la Monarchie elle réside en un seul, au lieu qu’elle appartient à plusieurs dans la République, savoir à tous, ou seulement à un nombre limité. Du reste cette différence bien appréciée se réduit à bien peu de chose, puisque dans la République le Peuple, ou les Grands constituent le Souverain, comme le Monarque l’est dans son Royaume.

L’homme d’état, par Nicolo Donato. T. 1 (1767)
Nicolò Donà (Donato), Jean-Baptiste-René Robinet
Л. 25 об.

Сущность правления во всех системах одинакова

Коль бы различны ни были системы, но непременно уподобляются друг другу в том, что составляет сущность правления. Того  ради самоважнейший пункт, соединяющий между собою разныя системы, есть (как то из следующей глав усмотреть можно) власть давать законы и производить суды, которая обретается во всех правлениях, как в монархическом, так и в республиканском с тою только разностию, что в монархии оная пребывает в одном, в Республике во многих, то есть во всех или только в известном числе людей. Впрочем сия разность весьма не велика, ибо в Республике народ, или вельможи составляют Государя, а Монарх есть уже таков в своем Государстве.

Статской человек (1786)
Николо Дона (Донато), Жан-Батист-Рене Робине
P. 35

L. LV. L’empire est aussitôt inondé de relations qui peignent le monarque de si noires couleurs, que ce prince, craignant avec raison, une révolte générale, ne parvint à calmer ses sujets, qu’en permettant le rétablissement du tribunal historique, et en lui rendant toute sa liberté.

С. 22

П. 55. Империя немедленно наполняется писаниями, представляющими Монарха в столь злостном виде, что он опасаясь не без причины всеобщаго возмущения, не инако предуспел укротить подданных, как позволяя возстановление историческаго трибунала, и возвратя ему всю его прежнюю вольность.

P. 127

L. XCIII. La Norvege. Leur pays fut d’abord partagé en différentes petits souverainetés, jusqu’à ce qu’un seul monarque les réunit toutes sous sa dominition.

C. 90

П. 80. Норвегия. Страна их разделена была на многия не большия владения до тех самых пор, пока не соединил их всех в одно один Монарх.

Нашли опечатку?
Выделите её, нажмите Ctrl+Enter
и отправьте нам уведомление. Спасибо за участие!